Orhan Pamuk i kopanie studni igłą

7 czerwca 1952 roku urodził się Orhan Pamuk. Jeden z pisarzy, bez których nie wyobrażam sobie literackich wędrówek. Wędrówek po świecie literatury, wyobraźni i bardzo dosłownych podróży po rodzinnym mieście pisarza – Stambule.

Pamuk wychował się w rodzinie, w której zawody artystyczne nie były szczególnie mile widziane. Dlatego rozpoczął studia na wydziale architektury. Nie było mu jednak dane zostać architektem, szybko zmienił bowiem kierunek studiów i został dyplomowanym dziennikarzem.Pisać zaczął na studiach. Do trzydziestki mieszkał w rodzinnym domu, oddając się przede wszystkim pisaniu – kilka godzin w nocy, kilka godzin po południu. Po ślubie przeprowadził się z żoną do własnego mieszkania i pisał o poranku, zanim żona, a potem i córka wstały. Choć zdarzają mu się i takie momenty, gdy pisanie pochłania go calkowicie. Gdy pisał Czarną księgę, odizolował się od świata, jadał nocą w przypadkowych restauracjach, nie spotykał się z ludźmi i nie dbał o siebie. Zatopił się w swojej powieści, niejako wcielając się w jej bohatera.

Orhan Pamuk przy pracy, źr. wikipedia

Przyznaje, że jest od pisania uzależniony. Traktuje je jako nieodzowne działanie, bez którego nie wyobraża sobie własnej egzystencji. Gdy nie pisze, rzeczywistość staje się nie do zniesienia.
W wykładzie noblowskim stwierdził, że pierwszym obrazem, który pojawia się w jego głowie, gdy myśli o pisaniu, jest człowiek, który zamyka się w pokoju, by w samotności powołać do istnienia nowy świat. Z tym wiąże się odkrycie w sobie innego człowieka, wcielenie się w kogoś, kim się dotąd nie było. Aby opisać, czym jest ten proces, przywołuje tureckie powiedzenie o kopaniu studni igłą. I na tym właśnie polega pisanie – na składaniu liter w słowa, słów w akapity, akapitów w rozdziały i rozdziałów w całą historię.
Dużą wagę przykłada do formy. W wywiadach podkreśla, że pisać może dopiero wtedy, gdy zna już całą mapę nowej powieści, wie, dokąd zmierzają jej bohaterowie, potrafi wyobrazić sobie ich losy. Dzięki temu wie, jak o nich pisać.
W jego książkach fascynuje mnie opowieść dotycząca starcia dwóch światów i dwóch kultur. Pamuk mieszka w Stambule, miejscu, które w fizyczny i geograficzny sposób odzwierciedla tę dychotomię. Z okien pracowni spoglada na Bosfor i statki, które bez chwili wytchnienia przemierzają przestrzeń między Wschodemi i Zachodem. Stmmbuł stał się główną osią jego pisarstwa. Choć noblista opowiada różne historie, Stambuł jest w nich zawsze obecny. Miasto, które go pociąga i odrzuca, zachwyca i obezwładnia. Miasto, które jako pisarz przełożył na język literatury, wykreował jako odrębny byt, realistyczny i mitologiczny zarazem.
Pisarz  nie jest bezkrytycznym piewcą tureckiej polityki i historii. Zarzucono mu nawet znieważenie tureckości, co mogło się dla niego skończyć więzieniem. Trudno jednak byłoby oddzielić jego twórczosć od kontekstu, w którym tworzy. Pokazuje świat niekoniecznie piękny czy zachwycający, ale zawsze w pewien sposób pociągający i nieoczywisty,

Bosfor, źr. wikipedia

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *